Mặc dù, sét đánh là do thiên tai khó có thể tránh. Tuy nhiên, nếu chúng ta có hiểu biết và có sự chuẩn bị đề phòng thì chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu tối đa mức độ thương vong do sét gây ra.
Sau đây là một số lời khuyên mà nhân viên y tế chúng tôi muốn đưa ra, để giúp người dân có thể phòng tránh và xử trí trong trường hợp mưa giông có sấm sét lớn.
• PHÒNG CHỐNG SÉT NGOÀI TRỜI
Theo các nhà nghiên cứu, thường thì cơn giông kéo đến rất nhanh trong vòng 15 phút và di chuyển với vận tốc 40km/h với dấu hiệu: mây đen, không khí lạnh và gió. Có thể ước tính khoảng cách từ nơi đang đứng tới nơi sét xảy ra bằng cách ước lượng khoảng thời gian từ lúc tia chớp lóe lên và lúc nghe thấy tiếng sấm, chia số giây cho 3 sẽ được khoảng cách đến tia sét. Ngoài ra cảm nhận cơ thể trong khu vực giông mưa.
Nếu thấy, lông tay, tóc, dựng thì chúng ta đang có nguy cơ bị sét đánh trong trường hợp này phải lập tức chụm hai chân lại, dùng tay bịt tai, cuối thấp người (nhưng không để cơ thể chạm đất ngoài hai bàn chân). Sau khi nghe tiếng sét khoảng 7-10 phút thì cơn sét đã qua có thể trở về trạng thái bình thường. Người lao động ngoài trời khi nghe tiếng sấm lớn thì cần tìm nơi trú ẩn an toàn.
Tuyệt đối không dùng cây cối làm nơi trú mưa, tránh các khu vực cao hơn xung quanh, tránh xa các vật dụng kim loại… Nên tìm chỗ khô ráo, nếu xung quanh có cây cao hơn thì nên tìm chỗ thấp, tìm vị trí cây thấp. Người ở vị trí càng thấp càng tốt nhưng không được nằm xuống đất. Đặc biệt không đứng thành nhóm người gần nhau.
• PHÒNG CHỐNG SÉT TRONG NHÀ
👉 Nhà, trụ sở nên có cột thu lôi.
👉 Khi ở trong nhà nên tránh xa cửa sổ, cửa ra vào, các đồ dùng điện, chổ ẩm ướt.
👉 Tránh ngồi cạnh lò sưởi và các thiết bị bằng kim loại
• CÁCH XỬ TRÍ BỆNH NHÂN BỊ SÉT ĐÁNH
Sơ cứu ban đầu có vai trò quan trọng trong việc cứu sống bệnh nhân. Khi bị sét đánh nạn nhân có thể bị: Tổn thương tế bào do dòng điện (tim, cơ, mạch máu, thần kinh và các nội tạng khác); Bỏng do nhiệt sinh ra từ dòng điện.
👉 Nếu nạn nhân tỉnh táo: kiểm tra tổn thương nguy hiểm trước, đầu, cổ, lưng, đánh giá mức độ bỏng, vệ sinh băng vết bỏng cho nạn nhân.
👉 Nếu nạn nhân hôn mê: kiểm tra đường thở (áp má vào mũi nạn nhân và xem lồng ngực có di động hay không), kiểm tra mạch cảnh cổ xem còn mạch đập hay không, áp tai lên ngực trái nạn nhân.
👉 Nghe tiếng tim: Nếu nạn nhân ngưng thở và ngừng tuần hoàn, ngay lập tức tiến hành hồi sức tim phổi như sau:
+ Tiến hành hồi sức hô hấp miệng – miệng: lấy tay bịt mũi nạn nhân lại thổi một hơi dài vào miệng nạn nhân rồi buông ra lặp lại 2 lần
+ Ép tim ngoài lồng ngực: xác định 1/3 dưới xương ức (ngang núm vú nam) đặt hai tay lên vị trí vừa xác định (lòng bàn tay trái áp vào 1/3 dưới xương ức, bàn tay phải đặt lên trên bàn tay trái và đan các ngón tay vào nhau). Hai cánh tay duỗi thẳng ép thẳng góc với lồng ngực, ép liên tục khoảng 30 lần, với tần số 100 lần /phút, ép sâu khoảng 3-5cm
+ Luân phiên ép tim thổi ngạt như vậy với tỷ lệ: 30 lần ép tim với 2 lần thổi ngạt đến khi có nhân viên y tế đến hỗ trợ.
+ Phải cố định cột sống cổ, lưng cho nạn nhân nếu có vết thương trên đầu hoặc vùng cổ sưng nề có máu tụ.
+ Sau khi sơ cứu nạn nhân cần nhanh chóng đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất.
Nạn nhân được đưa vào đơn vị hồi sức cấp cứu - tiến hành hội chẩn viện đối với bệnh nhân nặng, hôn mê.
+ Đánh giá theo dõi tổn thương tim mạch, phổi, não, thận, vết bỏng
+ Mắc Monitor theo dõi liên tục nhịp tim, HA, SpO2, nhịp thở.
+ Thở oxy qua sonde mũi hoặc mask túi, đặt canun miệng nếu tụt lưỡi
+ Nếu suy hô hấp nặng phải đặt nội khí quản -> thở máy
+ Lập đường truyền ngoại biên
+ Đặt sonde tiểu (theo dõi lượng nước tiểu)
+ Làm các xét nghiệm cơ bản ban đầu.
BSCKI. Đinh Bảo Anh - Phòng Quản lý chất lượng