I. Bệnh Lupus là gì?

Lupus ban đỏ hệ thống hay gọi ngắn gọn là Lupus, là một trong những bệnh lý tự miễn toàn thân, nghĩa là hệ thống miễn dịch trong cơ thể người bệnh bị rối loạn, trở nên hoạt động thái quá và chống lại nhiều cơ quan lành mạnh của chính cơ thể họ. Điều này sẽ dẫn đến tình trạng viêm và gây tổn hại cho hệ thống nhiều tạng trong cơ thể.

Hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn bệnh Lupus. Tuy nhiên Lupus có thể điều trị duy trì hiệu quả với thuốc. Lupus điển hình thường có những đợt bùng phát đan xen với những thời kỳ lui bệnh khỏe mạnh. Hiểu rõ cách phòng ngừa và điều trị thích hợp các đợt bùng phát sẽ giúp cho người bệnh Lupus duy trì được sức khỏe tốt hơn.

II. Những ai có thể mắc bệnh Lupus?

1. Dịch tễ:

Theo các thống kê trên thế giới, bệnh Lupus ban đỏ gặp ở 90% là nữ giới, ở mọi lứa tuổi, thường gặp nhất là từ 15 đến 50 tuổi và bệnh chiếm tỷ lệ 50/100.000 dân. Các chủng tộc thường gặp là: người châu Á, người Mỹ gốc Phi và người gốc Tây Ban Nha.

2. Một số yếu tố gây bệnh thường gặp:

+ Di truyền: người có tiền sử gia đình anh chị em ruột bị mắc Lupus ban đỏ hệ thống thì sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 20 lần so với người bình thường.

+ Môi trường: do các tác nhân nhiễm khuẩn, tiếp xúc với các loại hóa chất, ánh nắng mặt trời.

+ Nội tiết: bệnh gặp chủ yếu ở giới nữ trong độ tuổi sinh sản...

+ Thuốc: ngoài các yếu tố trên còn có một số thuốc như hydralazine, procainamide, isoniazid, sulfonamide, phenytoin, penicillamine có thể gây bệnh giống như Lupus nên dễ chẩn đoán nhầm với Lupus thực sự. Các thuốc tránh thai cũng đã được ghi nhận là có vai trò trong việc khởi động hay làm bệnh nặng thêm.     

III. Cơ chế gây bệnh Lupus ban đỏ như thế nào?

Vai trò của hệ thống miễn dịch trong cơ thể mỗi người là tạo hàng rào phòng thủ, chỉ giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của các tác nhân lạ (như vi khuẩn, virus, nấm...).

Tuy nhiên, trong cơ thể bệnh nhân mắc Lupus ban đỏ hệ thống cũng như các bệnh lý có cơ chế tự miễn khác, thì hệ thống miễn dịch này hoàn toàn mất đi khả năng phân biệt “lạ - quen”, tưởng nhầm chính mô của cơ thể cũng là vật lạ nên tạo ra phản ứng chống lại các tế bào lành trong cơ thể mình.

IV. Biểu hiện triệu chứng:

Do là một bệnh hệ thống, Lupus có biểu hiện hầu hết các cơ quan. Đồng thời, các triệu chứng của lupus ban đỏ hệ thống có thể xuất hiện đột ngột hoặc từ từ sau nhiều tháng, nhiều năm.

1. Ở da: có hồng ban dạng hình cánh bướm ở 2 bên má, là một dấu hiệu rất đặc trưng của Lupus. Ngoài ra, thương tổn trên da còn gặp là “hồng ban dạng đĩa”, các dạng bọng nước, dát xuất huyết ở những vùng hở khác như cổ, bàn tay... Lở loét niêm mạc trong miệng, vùng hầu họng nhưng không đau. Tóc ngã vàng, dễ gãy rụng nhiều. Các tổn thương này rất nhạy cảm với ánh nắng, càng ra nắng càng nặng hơn.

2. Ở tim: Có thể biểu hiện đau ngực, khó thở, tim đập nhanh. Đôi khi bệnh đã diễn tiến nặng, gây suy tim.

3. Phổi: Ho khan kéo dài, đau ngực, viêm phổi và có thể gây suy hô hấp.

4. Khớp: Viêm khớp là một biểu hiện rất hay gặp, làm cho bệnh nhân đau, sưng, nhức khớp, khó vận động và đi lại.

5. Máu: Biểu hiện thiếu máu từ mức độ nhẹ đến nặng với biểu hiện da xanh, niêm nhạt, môi tái, hạn chế khả năng gắng sức.

6. Thận: Người bệnh đến khám có thể do tiểu đục, tiểu máu, phù toàn thân, tăng huyết áp. Xét nghiệm nước tiểu thấy bất thường và đôi khi có thể cần xác chẩn bằng sinh thiết thận.

7. Tâm thần kinh: Một số bệnh nhân có biểu hiện rối loạn phương hướng, giảm tri giác, mất trí nhớ. Đôi khi có đau đầu dữ dội hay co giật toàn thân.

8. Các triệu chứng khác: Ngoài ra, thực tế trên lâm sàng, phần lớn các bệnh nhân đến khám vì các biểu hiện không đặc hiệu như sút cân, mệt mỏi, chán ăn, sốt nhẹ âm ỉ, rụng tóc, viêm loét miệng kéo dài, đau các khớp nhỏ. Thậm chí nhiều trường hợp chỉ vì bị đau mỏi cơ, rối loạn kinh nguyệt.

Các triệu chứng của Lupus thường diễn biến thành những đợt cấp tính, xen kẽ giữa những thời gian lui bệnh. Trong giai đoạn đầu của bệnh, các triệu chứng thường mơ hồ giống với nhiều bệnh lý khác cho nên kể từ lúc có những triệu chứng đầu tiên cho đến khi xác chẩn được bệnh thì có thể đã chậm trễ vài năm.

V. Những biến chứng của bệnh Lupus ban đỏ?

Bệnh Lupus ban đỏ diễn biến phức tạp, tiến triển thành từng đợt, đợt sau nặng hơn đợt trước và gây tổn thương gần như toàn bộ các cơ quan trong cơ thể như thận, hệ tạo máu, tim mạch, thần kinh, tiêu hóa, hô hấp,... Trong trường hợp nặng, bệnh có thể đe dọa tính mạng bệnh nhân.

Tại tim: Có thể gây viêm cơ tim, tràn dịch màng tim. Tình trạng kéo dài có thể gây suy tim mạn. Ngược lại, một số trường hợp diễn tiến tối cấp, viêm cơ tim cấp, gây suy tim cấp, người bệnh đột ngột tử vong do trụy mạch.

Tại phổi: Gây khó thở, suy hô hấp cấp do tràn dịch màng phổi, viêm phổi.

Tại thận: Tiến triển đến suy thận mạn giai đoạn cuối phải thay thế thận.

Tại hệ thần kinh: Bệnh nhân có thể bị co giật, rối loạn tâm thần

Tại hệ tạo máu: Gây thiếu máu, xuất huyết. Thiếu máu diễn tiến kéo dài cũng gây ảnh hưởng hoạt động các hệ cơ quan. Đồng thời, tình trạng xuất huyết lại làm nặng thêm vấn đề thiếu máu và nguy hiểm đến tính mạng nếu gây xuất huyết não, chèn ép não.

Ngoài ra, bệnh nhân cũng có thể gặp các biến chứng do điều trị thuốc ức chế miễn dịch. Hệ thống miễn dịch không còn đảm bảo chức năng vốn dĩ của nó, cơ thể dễ mắc các tác nhân lây nhiễm mà không thể chống cự lại được. Tình trạng nhiễm trùng diễn tiến nhanh, dẫn đến nhiễm khuẩn huyết, bệnh nhân dễ rơi vào sốc và tử vong.

VI. Chế độ ăn uống sinh hoạt

- Gặp bác sĩ của bạn theo đúng lịch hẹn, uống thuốc đúng liều, đúng buổi, tuyệt đối không được bỏ điều trị giữa chừng, vì sẽ bùng phát bệnh nặng hơn lúc chưa điều trị.

- Nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc.

-  Tránh ánh nắng mặt trời: Các tia cực tím có thể gây ra đợt bùng phát nặng, phải bảo vệ bằng cách đội mũ, mặc áo dài tay, quần dài. Bôi kem chống nắng khi đi ra ngoài.

- Tập thể dục nhẹ nhàng, đều đặn: Giúp hồi phục sau đợt bùng phát, giúp giảm nguy cơ đau tim, chống buồn phiền.

- Không hút thuốc: Hút thuốc làm nặng thêm hiệu quả của Lupus đặc biệt lên hệ tim-mạch của bạn.

- Chế độ ăn lành mạnh: Ăn lạt, cữ dầu mỡ, ưu tiên dùng trái cây, rau củ quả toàn hạt.

- Các thuốc có thể bổ sung:

+ Dầu cá. Trong dầu cá có các acid béo omega-3 có ích cho người bị Lupus.

+ Vitamin D, calcium, chống viêm không steroid.