Nhiễm khuẩn bệnh viện (HAIs) tác động tới người bệnh, người nhà người bệnh, nhân viên y tế và cơ sở y tế là nguyên nhân quan trọng gây bệnh tật và tử vong và làm tăng chi phí y tế. Một trường hợp nhiễm khuẩn thường được coi là nhiễm khuẩn bệnh viện nếu xảy ra ≥ 48 giờ sau khi nhập viện; phòng chống nhiễm khuẩn (Infection prevention and control_IPC), mặc dù thường bị coi nhẹ và không được hỗ trợ đúng mức là một phần thiết yếu của cơ sở hạ tầng y tế. Thực hành IPC tối thiểu được khuyến cáo trong cơ sở y tế là tất cả nhân viên, người bệnh và người nhà người bệnh, dù mới bị nghi hay khẳng định đã bị nhiễm khuẩn đều áp dụng biện pháp phòng ngừa chuẩn (standard precautions_SP).

Thành phần khuyến cáo của phòng ngừa chuẩn SP gồm thực hành/sử dụng đúng cách vệ sinh bàn tay, vệ sinh hô hấp và che miệng khi ho, phương tiện phòng hộ cá nhân, làm sạch môi trường, xử lý chất thải, phòng tránh thương tích do vật sắc nhọn, xử lý đồ vải và dụng cụ chăm sóc người bệnh, lau chùi, khử khuẩn và tiệt trùng dụng cụ. Không áp dụng các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho mầm bệnh lây lan, khiến cơ sở y tế trở thành nơi lây lan bệnh trong các đợt bùng phát dịch ảnh hưởng tới bệnh viện cũng như sức khỏe cộng đồng. Sự xuất hiện của những bệnh truyền nhiễm đe dọa tính mạng con người như hội chứng viêm đường hô hấp cấp (severe acute respiratory syndrome_SARS), các bệnh sốt xuất huyết do vi rút (Ebola, Marburg) và vi khuẩn đa kháng thuốc (lao đa kháng thuốc, staphylococcus aureus kháng methicillin) đòi hỏi nhu cầu cấp bách thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn hiệu quả trong chăm sóc y tế.

Kiểm soát tốt nhiễm khuẩn bệnh viện sẽ góp phần nâng cao chất lượng điều trị, hạn chế rủi ro, chống lây nhiễm chéo, tiết kiệm chi phí, giảm thời gian nằm viện, bảo vệ sức khỏe cho đội ngũ thầy thuốc, nhân viên y tế, người bệnh và người nhà người bệnh. Vì vậy, bên cạnh kiểm soát tốt nhiễm khuẩn ở đội ngũ Y bác sĩ, nhân viên y tế trong nội bộ bệnh viện còn phải kể tới yếu tố người bệnh, thân nhân và khách thăm.

Sự quan tâm của người bệnh tới việc bảo vệ bản thân trước nguy cơ mắc nhiễm khuẩn trong bệnh viện là động lực quan trọng thúc đẩy nhân viên y tế có thực hành kiểm soát nhiễm khuẩn tốt. Người bệnh, khách thăm, thân nhân có thể làm gì để phòng ngừa và góp phần kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện?

Nhận biết sớm các dấu hiệu ban đầu của nhiễm khuẩn bệnh viện gồm:

• Sốt
• Buồn nôn
• Sưng, nóng, đỏ, đau, chảy dịch/mủ tại vết mổ hoặc tại nơi đặt thiết bị y tế như dây truyền tĩnh mạch

Nhận biết những loại nhiễm khuẩn bệnh viện thường gặp

• Nhiễm khuẩn do vi khuẩn đa kháng kháng sinh
• Nhiễm trùng đường tiết niệu liên quan đến đặt ống thông tiểu
• Nhiễm khuẩn huyết liên quan tới đặt ống thông tĩnh mạch trung tâm
• Viêm phổi liên quan tới thở máy
• Nhiễm khuẩn vết mổ
• Nhiễm trùng cơ hội

Nhận biết nơi xuất hiện của nhiễm khuẩn bệnh viện

• Bất kỳ lúc nào trong quá trình người bệnh được cung cấp các dịch vụ khám chữa bệnh tại bệnh viện, cơ sở phục hồi chức năng hoặc ngay tại nhà
• Nếu người bệnh nghĩ rằng mình bị NKBV hãy báo ngay cho bác sĩ hoặc điều dưỡng.

Nguyên tắc điều trị nhiễm khuẩn bệnh viện

Bác sĩ có thể sẽ kê đơn thuốc kháng sinh và có những phác đồ điều trị kịp thời. Điều quan trọng là người bệnh phải dùng thuốc kháng sinh và theo đúng phác đồ điều trị của bác sĩ, tuyệt đối không tự ý dùng thuốc mà không có đơn của bác sĩ điều trị.

 Phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện như thế nào?

Phòng ngừa nhiễm trùng là trách nhiệm chính của nhân viên y tế, đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục sức khoẻ người bệnh và đảm bảo rằng tất cả các yếu tố trong hoạt động điều dưỡng của họ đều được hỗ trợ bởi kiến ​​thức khoa học mới nhất.

Vệ sinh tay

Vệ sinh tay là điều cần thiết để ngăn ngừa và hạn chế sự lây lan của nhiễm trùng. Đây có lẽ là biện pháp phòng ngừa và kiểm soát nhiễm khuẩn rõ ràng nhất, dễ thực hiện và hiệu quả nhất . Rửa tay đúng quy trình là một trong những phương pháp tốt nhất để ngăn ngừa sự lây lan của nhiễm trùng. Nhân viên y tế nên rửa tay thường xuyên (thực hiện 5 thời điểm vệ sinh tay và thực hiện đúng các bước của quy trình vệ sinh tay thường quy). Truyền thông đến toàn thể nhân viên y tế và người bệnh / người nhà người bệnh bằng cách thiết kế các áp phích có hình ảnh tuyên truyền tầm quan trọng của vệ sinh tay nên được đặt gần bồn rửa tay và cần cung cấp đầy đủ xà phòng rửa tay, khăn lau tay….. Theo mô hình “Five moment" của WHO, nhân viên y tế nên vệ sinh tay trước và sau khi chạm vào người bệnh.; trước khi thực hiện thủ thuật sạch hoặc vô trùng; sau khi có nguy cơ tiếp xúc với dịch cơ thể; và sau khi chạm vào môi trường xung quanh hoặc đồ đạc của người bệnh. Tỷ lệ mắc nhiễm khuẩn bệnh viện có thể giảm đáng kể nếu mọi người đều thực hành vệ sinh tay tốt đúng các bước và tuân thủ thực hiện đủ 5 thời điểm vệ sinh tay

Thiết bị bảo hộ cá nhân

Để ngăn chặn sự lây lan của các sinh vật truyền nhiễm khi chăm sóc người bệnh., nhân viên y tế phải mặc thiết bị bảo hộ (PPE) thích hợp, chẳng hạn như găng tay, áo choàng, khẩu trang và bảo kính vệ mắt . PPE đóng vai trò như một rào cản giữa nhân viên y tế và các vật liệu có khả năng truyền nhiễm. Việc thực hiện mặc và thải bỏ PPE đúng cách là điều cần thiết để đảm bảo các hoạt động an toàn cho nhân viên y tế. Việc sử dụng PPE hiệu quả đòi hỏi phải được trang bị đầy đủ và tập huấn cho nhân, nhân viên y tế có nhận thức và tuân thủ thực hiện đúng , có sự giám sát đánh giá thường xuyên các hoạt động kiểm soát nhiễm khuẩn.

Vệ sinh môi trường

Các cơ sở chăm sóc sức khỏe luôn đảm bảo sạch sẽ trông dễ chịu, mang lại cảm giác an toàn và cải thiện sự hài lòng của người bệnh.. Để ngăn chặn sự lây truyền bệnh tật, phòng bệnh, thiết bị và bề mặt cần được vệ sinh và khử khuẩn thường xuyên . Việc sử dụng chất khử khuẩn và chất tẩy rửa thích hợp giúp ngăn ngừa lây nhiễm chéo. Bằng cách duy trì môi trường sạch sẽ và hợp vệ sinh, bệnh viện có thể tạo ra môi trường an toàn hơn cho người bệnh., thúc đẩy quá trình thoải mái về tinh thần giúp cho người bệnh mau phục hồi sức khỏe.

Sàng lọc và cách ly

Để ngăn ngừa nhiễm trùng lây lan sang những người bệnh. khác, những người bị nhiễm hoặc bị nhiễm các vi sinh vật kháng nhiều loại thuốc (MDRO) nên được phát hiện bằng cách sàng lọc và cách ly. Các biện pháp phòng ngừa cách ly được sử dụng để tách những người bệnh mắc các bệnh truyền nhiễm đã biết hoặc nghi ngờ khỏi những người khác nhằm ngăn ngừa sự lây lan của bệnh truyền nhiễm.

Giáo dục sức khoẻ

Để nhân viên y tế luôn cập nhật các biện pháp thực hành tốt nhất, cần được hướng dẫn và đào tạo liên tục về các cách phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện. Điều này bao gồm nhân viên y tế phải hiểu chuỗi lây nhiễm, phương thức lây truyền và các chiến lược phòng ngừa. Đào tạo nên bao gồm việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa chuẩn, là các biện pháp phòng ngừa nhiễm khuẩn bệnh viện cơ bản được sử dụng cho tất cả người bệnh.

Khử trùng

Để ngăn ngừa sự lây truyền bệnh truyền nhiễm, tất cả các thiết bị y tế, đặc biệt là thiết bị có thể tái sử dụng cần thực hiện ngâm khử khuẩn mức độ cao hoặc gửi hấp tiệt khuẩn trước khi sử dụng. Khử khuẩn thường được sử dụng cho các thiết bị y tế quan trọng tiếp xúc với các mô cơ thể vô trùng. Khử khuẩn, tiệt khuẩn đề cập đến quá trình giảm số lượng vi sinh vật trên bề mặt, trên dụng cụ hoặc trong môi trường  đạt mức được coi là an toàn .

Giám sát và Báo cáo

Các đợt bùng phát bệnh truyền nhiễm cần được phát hiện và báo cáo, các biện pháp kiểm soát có liên quan cần được áp dụng tại các bệnh viện. Hệ thống này xác định chính xác nhóm có nguy cơ và dự báo các nỗ lực kiểm soát nhiễm, khuẩn sẽ diễn ra như thế nào. Báo cáo là quá trình truyền dữ liệu giám sát tới các cơ quan hoặc tổ chức có thẩm quyền chịu trách nhiệm giám sát và điều chỉnh các hoạt động kiểm soát nhiễm khuẩn được tốt hơn.

Tiêm chủng

Để ngăn chặn sự lây truyền bệnh tật, nhân viên y tế nên tiêm vắc-xin phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm. Việc tiêm vắc-xin cho nhân viên y tế là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe của họ và ngăn ngừa họ mắc và lây lan các bệnh nhiễm trùng .Nhân viên y tế nên tuân theo các hướng dẫn đã được Bộ Y tế ban hành và cập nhật các khuyến nghị về tiêm chủng do người sử dụng lao động và cơ quan y tế công cộng cung cấp để đảm bảo kiểm soát nhiễm khuẩn hiệu quả trong môi trường bệnh viện . Bằng cách thực hiện các biện pháp và chiến lược tốt nhất này, có thể ngăn ngừa và duy trì sự lây truyền bệnh truyền nhiễm trong bệnh viện.

Ứng dụng trang thiết bị , công nghệ mới trong kiểm soát nhiễm trùng bệnh viện

Việc cải thiện kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện đã được hỗ trợ rất nhiều bởi công nghệ mới. Sau đây là một số ví dụ về cách công nghệ mới đang được sử dụng trong kiểm soát nhiễm khuẩn bệnh viện:

Hệ thống khử trùng bằng tia cực tím (UV)

Ánh sáng UV tiêu diệt vi khuẩn và vi-rút bằng bức xạ UV. Hệ thống khử trùng UV đang được sử dụng trong bệnh viện để khử khuẩn phòng người bệnh, phòng phẫu thuật và các khu vực khác có thể có sinh vật truyền nhiễm. Các hệ thống này sử dụng đèn UV để giảm nguy cơ nhiễm khuẩn bệnh viện.

Giám sát vệ sinh tay điện tử

Một trong những chiến lược tốt nhất để ngăn chặn sự lây lan của nhiễm trùng trong bệnh viện là thực hành vệ sinh tay tốt. Hệ thống giám sát vệ sinh tay  qua camera sử dụng bằng điện thoại thông minh/ máy tính bảng cảm biến để theo dõi thời điểm nhân viên y tế vào và ra khỏi phòng người bệnh và có thể theo dõi xem nhân viên y tế có thực hiện vệ sinh tay đúng các bước và đúng 5 thời đểm hay không. Công nghệ này có thể giúp bệnh viện xác định các khu vực có tỷ lệ tuân thủ vệ sinh tay thấp và cải thiện tỷ lệ tuân thủ chung .

Bề mặt kháng khuẩn

Trong bệnh viện, thanh chắn giường và tay nắm cửa là hai vật dụng thường xuyên được chạm vào và có thể chứa vi khuẩn và vi-rút. Các bề mặt kháng khuẩn được tạo ra để loại bỏ vi-rút và vi khuẩn ngay khi chạm vào, giảm khả năng lây truyền.

Hệ thống lọc không khí tiên tiến

Trong các cơ sở chăm sóc sức khỏe, đặc biệt là ở những khu vực như phòng phẫu thuật và khoa chăm sóc đặc biệt, nhiễm trùng có thể lây lan qua không khí. Các hệ thống lọc không khí hiện đại có khả năng loại bỏ vi trùng và vi-rút, cũng như các hạt trong không khí khác. Nguy cơ lây lan nhiễm trùng qua không khí có thể giảm đi khi sử dụng các hệ thống này.

Theo dõi người bệnh camera

Sử dụng hệ thống theo dõi người bệnh qua camera để theo dõi các dấu hiệu sinh tồn và dữ liệu y tế khác, các chuyên gia chăm sóc sức khỏe có thể xác định những người bệnh có nguy cơ nhiễm trùng. Khi tình trạng của người bệnh thay đổi, các hệ thống này có thể thông báo cho các chuyên gia chăm sóc sức khỏe phù hợp, cho phép can thiệp sớm hơn và có thể giảm nguy cơ nhiễm trùng. Công nghệ và đổi mới đang trở nên quan trọng hơn đối với việc kiểm soát nhiễm trùng trong bệnh viện, giảm tỷ lệ mắc nhiễm khuẩn bệnh viện và cải thiện kết quả điều trị cho người bệnh.