Mỗi chúng ta đều có thể trải qua những lúc ăn uống khá nhiều. Nhưng đó là ăn nhiều do các bữa tiệc tùng, liên hoan,... Điều đó hoàn toàn bình thường, khi chúng ta điều tiết được. Khi biểu hiện ăn uống quá mức, liên tục, mà không thể kiểm soát được, thậm chí người bệnh cảm thấy xấu hổ về mức độ ăn nhiều của mình và muốn dừng lại, nhưng không thể dừng lại, dẫn tới ăn không ngừng. Đó là biểu hiện của chứng ăn vô độ, là một bất thường về ăn uống.
Ảnh minh họa (nguồn internet).
Nguyên nhân gây ra chứng ăn vô độ cho đến hiện nay vẫn chưa được biết rõ, tuy nhiên yếu tố di truyền, các yếu tố sinh học, chế độ ăn kiêng kéo dài và các vấn đề tâm thần có thể làm tăng nguy cơ xuất hiện chứng ăn vô độ.
Chứng ăn vô độ hay xuất hiện ở nữ giới hơn nam giới. Mặc dù có thể xuất hiện ở bất kỳ ai, ở bất kỳ lứa tuổi nào, nhưng chứng ăn vô độ thường xuất hiện ở cuối tuổi vị thành niên hoặc đầu những năm tuổi 20.
Các yếu tố nguy cơ làm gia tăng khả năng xuất hiện chứng ăn vô độ bao gồm:
Tiền sử gia đình: nguy cơ xuất hiện rối loạn ăn uống sẽ tăng lên nếu trong gia đình có thành viên (cha mẹ, anh chị em) đã hoặc đang mắc rối loạn ăn uống. Điều này gợi ý rằng yếu tố di truyền có thể là nhân tố làm tăng khả năng xuất hiện các rối loạn ăn uống.
Chế độ ăn kiêng: nhiều người bị ăn vô độ có tiền sử đã từng ăn kiêng. Ăn kiêng hoặc ăn theo chế độ giới hạn năng lượng trong ngày có thể khởi phát thèm muốn ăn vô độ, đặc biệt là khi bản thân có xuất hiện các dấu hiệu của trầm cảm.
Các vấn đề tâm thần: nhiều người mắc chứng ăn vô độ có cảm giác tiêu cực về bản thân, về năng lực cũng như kết quả đã đạt được. Các yếu tố có thể gây khởi phát ăn vô độ bao gồm áp lực căng thẳng, tự ti về ngoại hình, có sẵn nhiều đồ ăn ưa thích,...
- Ăn nhiều thức ăn trong một khoảng thời gian nhất định, như ăn quá nhiều trong hai giờ đồng hồ.
- Có hành vi ăn uống nằm ngoài tầm kiểm soát.
- Vẫn ăn không ngừng dù đã cảm thấy no hoặc không cảm thấy đói.
- Tốc độ ăn rất nhanh khi trong cơn ăn.
- Ăn không ngừng cho tới khi no không thể chịu được nữa.
- Thường xuyên ăn một mình hoặc ăn trong bí mật.
- Cảm thấy tuyệt vọng, chán ghét, xấu hổ, tội lỗi, hoặc buồn bã về hành vi ăn uống của bản thân.
- Thường xuyên ăn kiêng, và có thể vẫn không giảm được cân nặng.
Sau khi trải qua cơn ăn vô độ bệnh nhân thường làm mọi cách để nôn ra, sử dụng thuốc nhuận tràng hay tập luyện quá mức.
Người mắc chứng ăn vô độ có thể cố gắng ăn kiêng hoặc ăn những bữa ăn ở mức bình thường, nhưng ăn kiêng nghiêm ngặt có thể lại dẫn tới khởi phát những cơn ăn vô độ.
Mức độ nặng của chứng ăn vô độ được xác định bằng mức độ thường xuyên xảy ra cơn ăn vô độ trong một tuần.
Biểu hiện của chứng ăn vô độ sẽ khác nhau tùy từng người, có thể xuất hiện những lần ngắn, sau đó tái diễn hoặc tồn tại dai dẳng nhiều năm nếu không được điều trị.
- Suy giảm chất lượng cuộc sống.
- Gặp rắc rối trong công việc, tương tác xã hội hoặc đời tư.
- Tách biệt với xã hội.
- Béo phì.
- Các vấn đề sức khỏe liên quan tới béo phì, chẳng hạn các vấn đề về khớp, tim mạch, đái tháo đường type 2, bệnh trào ngược dạ dày thực quản (gastroesophageal reflux disease - GERD), và một số rối loạn hô hấp trong giấc ngủ.
- Các rối loạn tâm thần: Trầm cảm; Rối loạn cảm xúc lưỡng cực; Rối loạn lo âu.
- Lạm dụng chất gây nghiện.
Làm giảm thiểu sự ăn vô độ và tái lập thói quen ăn uống lành mạnh. Giúp người mắc bệnh có thể lấy lại được sự kiểm soát đối với việc ăn uống thông qua nhiều phương pháp trị liệu kết hợp.
Giúp người mắc chứng ăn vô độ (cũng như những người bị rối loạn ăn uống khác) thay đổi thói quen ăn uống, làm giảm số cơn ăn, tái lập và duy trì thói quen ăn uống lành mạnh.
Một số loại thuốc có thể sử dụng để làm giảm triệu chứng:
Thuốc chống co giật: cũng có tác dụng làm giảm số cơn ăn vô độ. Tuy nhiên, thuốc có khá nhiều tác dụng không mong muốn.
Thuốc chống trầm cảm: có thể làm giảm số cơn ăn vô độ dù chưa rõ cơ chế tác dụng.
Bệnh nhân mắc chứng ăn vô độ thường có tiền sử giảm cân thất bại. Bởi chế độ ăn giảm cân có thể gây khởi phát các cơn ăn, khiến việc giảm cân không thành công. Từ đó, bệnh nhân dễ dàng bị rơi vào trạng thái hoang mang.
Cần có kế hoạch hoạt động cơ thể phù hợp và đều đặn, cần thiết nên thảm khảo ý kiến chuyên gia nếu đã từng giảm cân bị thất bại.