1. Suy thận mạn là gì?
Suy thận mạn là tình trạng suy giảm chức năng thận một cách thường xuyên, liên tục, tiến triển chậm và không phục hồi theo thời gian.
2. Vai trò của dinh dưỡng trong điều trị
Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong quá trình điều trị bệnh suy thận mạn, ngoài việc điều trị bằng thuốc.
Chế độ dinh dưỡng này nhằm hạn chế các chất độc hại và các chất không cần thiết để làm chậm quá trình suy thận mạn
3. Nguyên tắc điều trị bằng dinh dưỡng
Chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân suy thận mạn phụ thuộc vào từng giai đoạn của bệnh.
- Đạm: Nên tăng cường lượng thực phẩm chứa đạm có giá trị sinh học cao như thịt, các, trứng, sữa… và giảm lượng đạm có giá trị sinh học thấp từ ngũ cốc.
- Giai đoạn 1: chưa cần tiết chế đạm
- Giai đoạn 2: ăn giảm đạm 0,8 – 1 g/kg/ ngày
- Giai đoạn 3: ăn đạm thấp 0,6 g/kg/ngày (trong đó 50% đạm động vật và 50% đạm thực vật)
- Giai đoạn 4: chế độ ăn đạm rất thấp 0,3 g/kg/ngày + Ketoacid 0,2 – 0,3 g/kg/ ngày
- Giai đoạn 5: lọc máu
+ Chạy thận nhân tạo: 1 – 1,2 g/kg/ngày
+ Thẩm phân phúc mạc: 1,2 – 1,4 g/kg/ ngày
STT
|
Thực phẩm
|
Đạm
|
1
|
100gr thịt heo
|
20gr
|
2
|
100gr óc heo
|
10gr
|
3
|
1 trứng gà, vịt
|
15gr
|
4
|
1 trứng vịt lộn
|
17gr
|
5
|
100gr thịt gà, vịt
|
20gr
|
6
|
100gr thịt bò
|
21gr
|
7
|
100gr thịt dê
|
21gr
|
8
|
100gr thịt ếch
|
16gr
|
9
|
100gr thịt cá
|
18gr
|
10
|
100gr thịt lươn
|
19gr
|
11
|
100gr thịt mực
|
15gr
|
12
|
100gr thịt cua biển
|
18gr
|
13
|
100gr thịt tôm
|
16gr
|
14
|
100gr thịt hến
|
12gr
|
15
|
100gr thịt sò
|
13gr
|
Bảng thực phẩm tham khảo
- Năng lượng: đảm bảo 30 – 35 kCal/kg/ngày
- Lipid: chiếm 20 – 30% năng lượng khẩu phần. Nên hạn chế mỡ động vật vì nguy cơ rối loạn lipid máu và xơ vữa động mạch. Nên ăn thực phẩm, dầu ăn có chưa omega 3 và acid béo không no
- Tinh bột: chiếm 45 – 55% năng lượng khẩu phần. Nên dùng chất bột chứa ít đạm (như sắn, miến, khoai…) và hạn chế gạo, ngô.
- Nước
Đảm bảo cân băng nước, hạn chế nước nhập khi phù, tiểu ít
- GFR > 15 ml/ph: không cần hạn chế nước nhập nếu không phù
- GFR < 15 ml/ph: nên hạn chế nước nhập
Nước nhập/ ngày = Thể tích nước tiểu 24h + 500 ml(mất qua hơi thở, mồ hôi)
- Muối
- Không nêm muối, bột ngọt khi nấu ăn.
- Ăn được 1mcp muối/ngày, # 2 mcp nước tương/ngày (dùng để chấm khi ăn)
- Không ăn: thức ăn nhanh, thịt nguội, thịt xông khói, đồ ăn đóng hộp, đồ ăn chế biến sẵn, mì gói, nước khoáng.
- Tránh những thức ăn được muối chua như: dưa cải muối, củ cải muối…
- Vitamin và khoáng chất
Nên chọn các thực phẩm giàu sắt, acid folic, B6, B12 để tránh thiếu máu. Tuy nhiên không nên tự ý mua các thuốc bổ để bổ sung vitamin vì có thể có thành phần có hại cho thận.
- Kali, phospho
- Hạn chế thực phẩm có nhiều phốt pho: phô mai, gan,tôm khô, lá lốt, lòng đỏ trứng, nấm đông cô, đậu nành, hạt sen khô…
- Không ănthực phẩm chứa Kali : Nho, chuối, nước dừa, nho khô, chuối khô, thanh long, trái bơ…
- Ăn được: Dưa hấu, táo, lê
Tóm lại, chế độ dinh dưỡng với bệnh nhân suy thận mạn rất quan trọng. Vì thế bệnh nhân cần xây dựng cho mình một chế độ ăn hợp lý để bảo tồn chức năng thận và hạn chế những biến chứng của bệnh có thể xảy ra.
BS. Đặng Hoài Thu – Khoa Nội thận – Tiết niệu – Lọc máu